De eerste plechtigheid
op het Canadees kerkhof


Op 8, 9 en 10 september 1945 werden in Adegem grootse Vredes- en Bevrijdingsfeesten georganiseerd, waar al dat beenen heeft uit den omtrek zal naar komen kijken. Adegem had inderdaad een paar troeven in handen om de zaken wat ruimer te zien dan andere gemeenten. Eerst en vooral was er het militair vliegveld, dat er verlaten bijlag en voor de eerste keer voor het grote publiek zou worden opengesteld. Vervolgens was er het Canadees militair kerkhof, waarvan de aanleg begin 1945 was begonnen en waarvan de werken in de zomer van 1945 zo goed als voltooid waren.


De vredesstoet


De wagen met het reuzegrote portret van koning Leopold werd verzorgd door de meisjes van de wijk Kruipuit. Voor het gemeentehuis hield de wagen stil en een machtig spreekkoor loofde de nog steeds verbannen vorst.


De wagen van het 'Arbeidspakket' kreeg veel belangstelling. Door Adegem werden niet minder dan 2.000 pakjes, met een totaal gewicht van 15 .000 kg en een waarde van 30.000 fr, naar Adegemse weggevoerden in Duitsland verzonden.

Op zaterdag 8 september werden de Vredesfeesten in de namiddag geopend met een stoet, waaraan zowat de hele gemeente deelnam. Naast de vele verklede groepen reden er in de optocht een twintig versierde wagens mee. In 'De Noordduif en Vrij Maldegem' van 16 september 1945, nog op echt oorlogspapier gedrukt, vonden we een beeldig verslag van deze stoet, dat we hier omwille van de tijdsgeest in extenso laten volgen:

Geslaagde vredesstoet

Bij heerlijk mooi weer zette te drie uur de stoet in met veertien kranige ruiters die de nationale vlag en de boerenwimpels hoog lieten wapperen. Het was een enig mooie inzet.

De plaatselijke fanfaremaatschappij, nog een tikje jong, was op haar paaschbest. Ze haalt eveneens eer van den wagen "Sinte Cecilia" die door haar verzorgd werd.

De handboogschutters "Sint Sebastiaan" in typische klederdracht schenen erg dorstig, anders goede kerels wellicht! De K.A.J. die door een nieuwe jeugd naar een nieuwe menscheid voert, zong haar jong idealisme uit in geestdriftige zangen, evenals de vrouwelijke B.J.B.-ers, die herhaaldelijk door de menigte werden toegejuicht. De frisch-blozende boerinnekes met het "klippergeklopper" van hun witte kloefkens op de grauwe kasseien en die een Vlaamsche bruiloft uitbeeldden, oogsten ook veel bijval.

De twee "Gusten", August Schyvinck en August van Nevel, die hun jubileum van zestig jaar gezworen vriendschap herdachten, "symbool van zestig jaar ononderbroken vrede", bolden voort in een met kransen versierd sjeezeken. Mooi.

Adegem herdacht ook den beruchten "kolenslag" waarvan de productie maar voortdurend stijgt; dank zij de atoomstoof waarin de atoomkolen branden, waaraan de Belgische bevolking zich warmt. Had Achiel dat gezien, nou, dan zou hij stellig geglimlacht hebben, misschien wel 'n beetje groen. De mannen van den boldersclub van den Appelboom lieten het aan hun hart niet komen. En of ze gelijk hadden.

De wagen "Volk en Bodem" verzorgd door de wijk Moerwege was typisch origineel: zwarte varkens, karnemelk, boter, ganzen, eieren voor den Fritz; vooraan een controleur met de akten tas onder den arm en diepe rimpels in zijn voorhoofd. En het resultaat van al dat zwoegen: een zak geld (geen kous) die onze arme (!) boerkens naar Gutt mochten brengen. Of er gelachen werd.

De heldendaden van de Gestapo, het leven in Duitschland, de terugkeer van de gedeporteerden, den roem lozen aftocht van het Duitse Herenvolk, mochten natuurlijk in den stoet niet ontbreken, evenmin als een warme hulde aan onze verbonden en, aan gesneuvelden (de schoonste wagen) en het werk van het Rood-Kruis. Adegem, U haalt eer van het werk "de pakketten naar Duitschland": 2000 pakken opgestuurd, voor een waarde van 30000 fr. wegende 15000 kgr. Dat was een echte volks verbondenheid. Proficiat!

Tot waardig slot volgde dan 's Koningsgarve, verzorgd door Kruipuit, met een machtig spreekkoor, gedicht door Gustaaf De Keyser.

Menschen van Adegem, ge haalt er eere van. Mochten de woorden van het spreekkoor bewaarheid worden:

”Alle eerlijke menschen
Zijn eenparig in hun wenschen
Allen willen Hem terug
En VLUG!”

Na deze folkloristische stoet, waarin op humoristische en ook wel ernstige wijze afgerekend werd met de bezetting, werden de bevrijdingsfeesten op het Vliegplein geopend. Drie dagen lang kon men er terecht voor allerlei volksspelen, was er een grote foor en konden de mensen er zich amuseren met allerlei vermakelijkheden. In hal nr. 1 (een vliegtuigloods) viel er zelfs elke avond een cabaret te bewonderen. Er werden doorlopend phonoplaten gedraaid en de Adegemnaren konden de bunkers, de boxen, de vliegtuighangars en de startbanen en zijn gebroken vleugels bezoeken. Er was ook nog een wielerwedstrijd voor junioren, waaraan de plaatselijke vedette Triphon De Laere deelnam, en op maandag 10 september betwistten de beste beroepsrenners (waaronder de twee Ryckaerts) een Criterium voor Azen.


De optocht naar het Canadees Kerkhof


Tijdens de plechtige dienst in de kerk stond de katafalk opgesteld in het koor, getooid met de Belgische vlag. We zien burgemeester Leopold Van Waetermeulen en luitenant-kolonel Houdmant.


Pastoor Renatus Kochuyt bewierookt de graven van onder andere graaf de Grunne en van ridder Lagasse de Locht, die tijdens de achttiendaagse veldtocht sneuvelden voor het vaderland.


Aan het ereperk op de vroegere Adegemse begraafplaats bemerken we veldwachter Albert Notteboom, luitenant-kolonel Houdmant tijdens zijn toespraak, burgemeester Leopold Van Watermeulen, dokter Jozef De Prest, Arnold Welvaert en de vaandrigs van de verschillende vaderlandse groeperingen.

Op zondag 9 september was het voor alle Adegemnaren en voor alle familieleden van gesneuvelde soldaten verzamelen geblazen in de kerk, waar om 9 uur een plechtige dienst werd gecelebreerd voor alle Adegemse gesneuvelden uit de beide wereldoorlogen en voor alle soldaten die tijdens de oorlog op het grondgebied van Adegem het leven lieten. De kerk zat overvol en tijdens de homilie werd met aandacht geluisterd naar legeraalmoezenier Verstraete, die predikte over verzoening en vrede.

Na de H. Mis volgde de hulde aan de soldaten die in de meidagen van 1940 waren gesneuveld. Het was een heel aandoenlijke plechtigheid, want heel wat weduwen en familieleden van de in Adegem begraven soldaten waren naar de herdenking gekomen. Onder andere was ook de weduwe van Graaf de Grunne aanwezig. Het woord werd gevoerd door stafbrevethouder luitenant kolonel Houdmont, die het offer en de heldenmoed van de gesneuvelden belichtte.

Na deze plechtigheid op het Adegemse kerkhof werd in het centrum van het dorp een groote Optocht naar het Canadeesche kerkhof gevormd. Met de muziekmaatschappij De Verenigde Vrienden op kop trokken de leerlingen van de vrije jongens- en meisjesschool en van de gemeenteschool, de vaderlandse verenigingen, vertegenwoordigers van de geallieerden, burgemeester Van Waetermeulen, schepenen en raadsleden, andere notabelen en veel andere belangstellenden stoetsgewijs naar de begraafplaats aan de Prins Boudewijnlaan. De zware legervoertuigen en de militairen die mee opstapten in de optocht, kregen bewonderende blikken van de deelnemers.


Met de Adegemse kinderen aan het hoofd trok een indrukwekkende optocht voor het eerst naar het pas aangelegde militaire kerkhof. Aan de Prins Boudewijnlaan stonden, zoals men ziet, nauwelijks huizen. De stoet bevindt zich ter hoogte van het slachthuis Van Landschoot. We zien meester Robert Schelstraete, meester Germain Boes, de schoolkinderen met op de achtergrond de muziekvereniging en helemaal rechts juffrouw Maria De Baets. De kroon werd gedragen door Marie-Madeleine Notteboom en Jeannine Thuys.


Adegemse oud-strijders banen zich een weg naast de colonne legervoertuigen

De eerste herdenkingsplechtigheid verliep in een ontroerende, serene en dankbare sfeer. Immers, alle aanwezigen hadden de oorlog én de bevrijding aan den lijve meegemaakt en dus wist iedereen waarover werd gesproken. Pastoor Kochuyt en aalmoezenier Verstraete zegenden de graven en het kerkhof en hielden een korte gebedsdienst. Er werden toespraken gehouden door burgemeester Leopold Van Waetermeulen, die zijn erkentelijkheid tegenover de geallieerden uitsprak, door een vertegenwoordiger van het Canadese leger en door luitenant-kolonel Houdmont. De aanwezige kinderen legden dan op elk grafterpje een bloemstuk neer en bij het voorlopige houten Cross of Sacrifice stapelden de kransen zich op. Na het spelen van de volksliederen van België en Canada verliet iedereen in stilte en erg onder de indruk het Canadees kerkhof. Op deze eerste herdenkingsplechtigheid had Adegem een eerste keer getoond wat dankbaarheid was.


Burgemeester Van Waetermeulen en de militaire overheden betreden het kerkhof.


Kolonel Houdmont tijdens zijn toespraak voor het -toen nog houten- Cross of Sacrifice.

De Adegemse Vredes- en Bevrijdingsfeesten werden op maandag 10 september heel toepasselijk besloten met een prachtig bevrijdingsvuurwerk, want de feesten hadden een bevrijdende uitwerking op de bevolking gehad.


© Hugo Notteboom / Heemkundige Kring Het Ambacht Maldegem, 1994
Deze webpagina bevat auteursrechtelijk beschermd materiaal. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.

Home